OSNOVNA IDEJA

Padovi su univerzalna kategorija - i na istoku i na zapadu, na severu i jugu. Padovi su opšteljudska stvar. Padovi ne znaju za religiju, boju kože, polno opredeljenje... U padovima su svi ljudi isti. Kao što se padovi dešavaju na ličnom planu, tako su prisutni i kada su u pitanju gradovi, narodi, države.

Da li na pad mogu uticati jedva vidljive prilike? Da li je pad samo posledica? Da li svaki pad mora da se desi uz tresak ili je moguće da bude jedva čujan i jedva primetan? Da li iza tihog pada ostaju posledice i tragovi?

Ideja za ovu instalaciju potekla je legende, po kojoj je, neposredno pred konačni pad Carigrada, 29.05.1453. godine, čudna crvena svetlost obasjala grad i koja se pela po kupoli Aja Sofije ka krstu na njenom vrhu. Ova pojava je tada protumačena kao znak da će se Hrišćanstvo udaviti u krvi, odnosno kao siguran znak da će grad pasti. U ovoj instalaciji Carigrad je uzet kao referenca zbog njegovog značaja i veličine. Reči Mehmeda II, osvajača Carigrada, koji je prvo dozvolio, a nedugo zatim i zabranio pljačku nakon osvajanja, koje glase: „Kakav smo grad predali pljačkanju i razaranju.”, slikovito govore o tome.

Instalacija "Padovi naših Carigrada" predstavlja pokušaj da se kroz simboličan pad "grada nad gradovima", a kroz jasnu ikonografiju vezanu za njega, prikaže svaki drugi pad, kako na ličnom tako i na opštem planu, uz ostatke, tragove, krhotine koji svedoče o padovima.

POSTAVKA

Instalacija se na početku (od otvaranja izložbe) odvija na 9 televizora, kroz prikaz 9 Vizantijskih ikona (nastalih na području Carigrada) različitih svetitelja koji polako sklapaju oči, uvlače ruke u odore, njihova lica nestaju, odore ostaju poput praznih ljuštura, da bi na kraju nestale i odore, i ostala samo tama, samo crnilo. Nestajanje svake od ikona se dešava sukcesivno, odnosno proces nestajanja svake ikone ne započinje u isto vreme, već sa određenim zakašnjenjem. Samo nestajanje prati mračna ambijentalna muzika.

Televizori bi bili postavljeni vertikalno na sva dva zida galerije - na jednom zidu 5 a na drugom zidu 4 tv-a. Posetilac stoji ispred tv-a sa ikonom, začuje se dubok uzdah i započinje proces njenog nestajanja. Istovremeno sa uzdahom, kreće i muzika sa tog tv-a. Nakon dvadesetak sekundi, započinje nestajanje ikone iza leđa posetioca. Zatim, po istom principu, započinje nestajanje ostalih ikona. Svako individualno nestajanje započinje dubokim uzdahom. Muzika, koja će se u određenom trenutku čuti sa svih televizora će sačinjavati kakofoniju, koja će se postepeno umanjivati i opet se intenzivirati.

Dimenzije televizora bi bile 71x40 cm (32 inča) i bili bi postavljeni vertikalno. Za realizaciju ove instalacije, potrebno je 9 televizora. Devet televizora, posmatranih kroz simboliku broja 9, predstavljaju granicu, odnosno prelaz, transformaciju i promenu . Broj 9 simbolizuje i određeno jedinstvo, ali i konačnost tj. presudu...

Autor video dela instalacije je Sreten Vuković. Autor je za video rad "Pad Carigrada", koji predstavlja jedan isečak iz ove instalacije, dobio Prvu nagradu u kategoriji Multidisciplinarno umetničko stvaralaštvo na IX međunarodnoj izložbi minijature ''MajdanArt'' 2018. u Majdanpeku.

Kako dani trajanja izložbe budu odmicali, a po dinamici koja bi bila dogovorena, jedan po jedan televizor bi bio zamenjen "novim ikonama", odnosno ostacima padova. Te "nove ikone", koje odišu Vizantijom, su objekti nastali kombinovanjem različitih elemenata (tzv. pucni), koji inače ostaju kao restlovi nakon perforiranja limova i sličnih materijala i 24 karatne pozlate. Broj objekata koji bi bio postavljen na mestima na kojima su bili televizori bi varirao - od 1 do 4, tj. na jednom mestu bi bio jedan objekat, na drugom 3 itd. Autorka objekata je Bojana Dabić, MA konzervacije i restauracije.

Na samom kraju dodeljenog termina, u galerijskom prostoru ne bi ostao nijedan televizor, već bi na mestima tv-a bili objekti. Objekata ima ukupno 22, a dimenzije svakog pojedinačnog objekta sa ramom su 16x16 cm. Suma od dvadeset dva objekta, kroz simboliku broja 22, predstavlja stvaranje čvrstog temelja, realizaciju svake zamisli, savršeni spoj znanja i veštine, pretvaranje snova u stvarnost...

Bitno je i naglasiti da bi posetioci bili pozvani kako na otvaranje, tako i na zatvaranje, ali i pozvani da instalaciju posete u međuvremenu, jer će se ona menjati: počeće kao video instalacija sa televizorima, a završiće se kao izložba objekata.

DETALJNIJE O IDEJI

"Padovi Carigrada", tj. ikone, mogu se posmatrati u religijskom, ali i u kontekstu vrlina tj. vrednosti. Svaki od naših "Carigrada" je pao onoga trenutka kada nestanu vrline, kada se izgube vrednosti. S obzirom da današnja civilizacija obiluje "padovima pre padova", odnosno nezaustavljivim gubljenjem vrlina i opšteljudskih vrednosti, instalacija ima za cilj i da svakog posetioca podstakne na traženje rešenja za taj problem.

Nakon nestanka ikona, koji se zbiva u prošlosti i sadašnjosti, ostaju objekti od pucni, koji pripadaju budućnosti. Te pucne su nešto što tokom procesa perforacije pada, i pada, i pada... Radovi od restlova su i mozaik, sklopljen od ostataka pada, tj. od restlova od ikona. To su krhotine vrlina tj. vrednosti, na kojima se naslućuju stara slava i stari sjaj, ali koji su sastavljeni tako da predstavljaju "nove ikone", nastale nakon nestajanja starih; ikone koje sadrže tragove svih onih vrednosti koje su u video instalaciji nestale. Sastavljene su od onoga što je pronađeno nakon arheološkog prekopavanja po restlovima vrednosti. Na tim radovima su vrednosti materijalizovane, razbijene u paramparčad, odbačene, ali sastavljene da bi pokazale da ima nade.

Zamisao je da instalacija pomogne posetiocima da simbolično dosegnu dno i da sa tim saznanjem počnu iznova da grade sebe, a time i svet oko sebe. Jer, umesto popravljanja starog, mnogo je lakše i brže napraviti novog sebe. Svesno pasti, razbiti sebe u paramparčad. Podvući crtu, objaviti bankrot ličnih vrlina. Odreći se stare budućnosti. Postaviti novi temelj i na njemu graditi novu budućnost. I uz sebe, kao vernog pratioca i saveznika, imati iskustvo, ali i opipljiva svedočanstva o padu. Da se takav pad nikada ne ponovi.

Ova individualna drama može biti i kolektivna - na nivou grada, nacije ili države. Što pre naučimo da kontrolišemo padove, ali i da ih prihvatamo i dozvolimo da se dese, to ćemo pre biti svesni dna, svesni tame. Ali da to ne bude dno po kome se valjamo, već dno kao temelj. Tama kao temelj. Temelj padanja i temelj ustajanja. Jednostavno - temelj budućnosti.

Sreten Vuković